Het Toezichtsprookje
Femke Awater, Pamela Kalkman, Emy Koopman & Tim Staal - Investico/De Groene Amsterdammer
Loepnominatie
De jury van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) heeft de nominaties voor De Loep 2016 bekendgemaakt. De documentaire ‘Het Toezichtsprookje’ is geselecteerd in de categorie Aanmoedigingsprijs, voor journalisten onder de 30.
De aanleiding
Het artikel ‘Het Toezichtsprookje’ is geschreven door Femke Awater, Pamela Kalkman, Emy Koopman en Tim Staal vanuit de Masterclass van Investico, Platform Onderzoeksjournalistiek. Daarbij werkt een groep deelnemers onder begeleiding vijf maanden aan een groot onderzoek en artikel, welke vervolgens wordt gepubliceerd in de Groene Amsterdammer.
De deelnemers waren vrij in hun keuze van het onderwerp en besloten gezamenlijk om de Autoriteit Financiële Markten (AFM) te gaan onderzoeken. De aanleiding hiervoor was dat Femke Awater tijdens haar stage bij het NRC door een gesprek met een AFM- medewerker het idee had gekregen dat daar iets aan de hand was.
Het onderwerp
‘Het Toezichtsprookje’ gaat over het functioneren van de AFM.
“De AFM is gedragstoezichthouder op de financiële markten. Dat houdt in dat de AFM toezicht houdt op het gedrag van de gehele financiële marktsector: sparen, beleggen, verzekeren en lenen. Met het gedragstoezicht wil de AFM een bijdrage leveren aan het goed functioneren van de financiële markten,” aldus de website van AFM.
Het viertal deed onderzoek naar de belangrijkste dossiers van de AFM: woekerpolissen, rentederivaten en accountants. Ze komen tot de conclusie dat het een sprookje is dat de AFM als een onafhankelijke financiële waakhond burgers beschermt tegen verzekeraars en banken.
De AFM is niet opgewassen tegen de grote banken, verzekeraars en accountants. Bovendien komen veel AFM-medewerkers zelf uit de financiële sector en zoeken ze ook het liefst samen met de sector naar oplossingen, in plaats van dat de autoriteit boetes en maatregelen oplegt. Burgers die het slachtoffer zijn geworden van de sector adviseert de AFM daar zelf een juridische strijd mee te gaan voeren, in plaats van ze te beschermen. Verder betaalt de financiële sector sinds een aantal jaar de ‘onafhankelijke’ AFM zelf, waardoor de autoriteit nog meer macht heeft verloren.
De meest schokkende ontdekking
De AFM wilde aanvankelijk niet met het viertal praten. Aan het einde van hun lange onderzoeksperiode kregen ze echter toch een paar medewerkers te spreken.
In onderstaande video vertelt Tim Staal over zijn gesprek met een AFM-bestuurder, waarbij hij de meest schokkende ontdekking van hun onderzoek deed.
De impact
Volgens de auteurs is het artikel veelvuldig gelezen. Wel viel de politieke impact op de financiële sector ze een beetje tegen. De AFM heeft zelfs nooit een echt antwoord op ‘Het Toezichtsprookje’ gegeven.
Het viertal hoopt dat de nominatie, en misschien zelfs de prijs, ervoor zorgt dat het onderwerp weer wat nieuwe publiciteit krijgt.
Het artikel is online beschikbaar via http://www.platform-investico.nl/artikel/het-toezichtsprookje/ .
Uitreiking Loep 2016
Op 18 november 2016 wordt De Loep uitgereikt tijdens de jaarlijkse VVOJ-conferentie, dit jaar in Leuven. Dan wordt bekendgemaakt of ‘Het Toezichtsprookje’ De Loep 2016 wint in de categorie Aanmoedigingsprijs.